Ograniczanie strat z magazynowania zboża? Ten proces rozpoczyna się na polu

Polska jest ważnym producentem zbóż w Europie.
Obecnie wyzwaniem jest odpowiednia jakość produkcji oraz magazynowanie materiału o wysokiej jakości.
Eksperci John Deere podpowiadają, jak zadbać od początku do końca o minimalizowanie strat związanych z przechowywaniem zboża.

Polacy przodują w produkcji, ale… co z magazynowaniem?

Polska należy do ważnych producentów zboża w Europie. Główny Urząd Statystyczny ocenił wielkość zbiorów zbóż ogółem w Polsce w 2023 r. na 35,8 mln t. Miliony ton zbóż, których nasza gospodarka nie jest w stanie skonsumować, w znacznych ilościach muszą być eksportowane, ale najpierw magazynowane. W tym celu, aby ograniczyć straty ciężko wypracowanego plonu, do dyspozycji mamy szereg rozwiązań, a ich zastosowanie uzależnione jest od charakteru gospodarstwa, prowadzonej w nim produkcji, możliwości finansowych i technologicznych.

Aby jednak bezpiecznie przechowywać ziarno, należy przestrzegać kilku istotnych zasad. Przede wszystkim przechowywany materiał powinien być czysty – nie może zawierać więcej niż 5% zanieczyszczeń, maksymalna wilgotność masy ziarna nie powinna przekraczać 14%, a temperatura 10°C. Ponadto niezbędne jest prowadzenie systematycznego monitoringu wilgotności i temperatury oraz okresowe napowietrzanie.

– Przechowywanie zboża jest wymagającym procesem, dlatego tak ważne jest zebranie materiału określonej jakości. Jest to możliwe dzięki technologiom stosowanym w nowoczesnych maszynach. To powoduje, że kolejne kroki związane z oczyszczaniem zboża pod kątem magazynowania, mogą być mniej czasochłonne i kosztowne. Moment zbioru to też właściwy czas na klasyfikację zboża, co również jest osiągalne w czasie rzeczywistym dzięki odpowiednim technologiom – mówi Mateusz Janicki, specjalista ds. produktu John Deere Polska.

Wartościowym przykładem, jak właściwie przechowywać zboże, opisanym w magazynie „Skiba” przez Grzegorza Zająca, może być Gospodarstwo Poznańskiej Hodowli Roślin w Nagradowicach. Jest to jednostka nasienna przyjmująca surowiec do dalszego przerobu z własnych pól (około 1 500 ha), ościennych oddziałów w Kobylnikach i w Wiatrowie oraz od kontrahentów zewnętrznych. Magazynuje się tam głównie zboża, a wśród nich pszenicę, żyto, jęczmień i owies, oraz nasiona roślin motylkowych. Pojemność magazynowa, jaką dysponuje gospodarstwo, wynosi około 5 tys. t surowca i wyrobów gotowych. W skład kompleksu magazynowego wchodzi 8 trzystutonowych silosów z wentylacją i możliwością kontrolowania temperatury oraz 40 silosów trzydziestotonowych na materiał oczyszczony, który podlega ocenie laboratoryjnej. Pozostałe możliwości składowania zapewniają magazyny płaskie do przechowywania gotowych produktów w „big bag–ach” oraz luzem.

Zboże musi mieć określoną (wysoką) jakość

Przykładów gospodarstw produkujących nadwyżki zboża możemy wymienić więcej. Możliwość przekazania go na rynek buduje konkurencję i sprawia, że odbiorcy zainteresowani są tylko materiałem o absolutnie najwyższej jakości. A o to należy zadbać już na etapie zbioru.

– Przy dużych areałach, a za takie możemy uznać już gospodarstwo w Nagradowicach, zalecane jest korzystanie z maszyn, które będą gwarantować wysoką wydajność przy jednoczesnej wysokiej jakości ziarna. Przykładowo nowe kombajny cyfrowe John Deere serii T6, zostały zaprojektowane tak, by przy szerokości zespołu żniwnego do 10,5 m móc zagwarantować zbiór na poziomie 50 ton ziarna na godzinę. W przypadku kukurydzy jest to nawet 80 ton, a maszyny serii S7 zapewniają jeszcze wyższą wydajność. W kombajnach serii T6 zastosowano układ czyszczący o powierzchni do 6,3 m2, jeden z większych w branży, i jest on obsługiwany przez jeden duży wentylator. Usunięcie 30% zanieczyszczeń już na początku układu czyszczącego wspiera efektywną pracę sita górnego i dolnego. Z kolei właśnie sita o długości prawie 2 m pozwalają odseparowywać ziarna nawet na niewielkich skłonach, a dzięki unikatowej konstrukcji lamelek w sitach HP ze specjalnymi drucikami notujemy mniej niedomłotów, co się przekłada m.in. na mniejszą ilość uszkodzonych ziaren oraz wyższą czystość zebranego materiału – opisuje Mateusz Janicki.

Dodatkowo eksperci John Deere wskazują, że zastosowanie jednorotorowej konstrukcji w kombajnach serii S7 z rotorem umieszczonym eliptycznie sprawia, że więcej miejsca pozostaje nad rotorem, gdzie pracuje 15 elementów młócących. Oprócz omłotu mechanicznego, budowa rotora pozwala na omłot metodą „masa o masę”, co znacząco poprawia jakość ziarna, ograniczając uszkodzenie ziarna oraz zwiększając zdolność kiełkowania.

Dla najbardziej wymagających i największych areałów

Przy największych areałach doskonale sprawdzi się kombajn John Deere X9 z zespołem żniwnym HDX o szerokości roboczej 13,7 m. Przy wydajności 100 t/h kombajn serii X9 wciąż może zagwarantować poziom uszkodzonych ziaren poniżej 1%, co jest wynikiem niespotykanym w branży.

Nowa gama przegubowych przyrządów żniwnych z aktywnymi taśmami transportującymi (HDX) powstała z myślą o ogromnej wydajności kombajnu X9. Wyjątkowo precyzyjnie dostosowują się do profilu gruntu, ograniczając straty ziarna.

Materiał roślinny z kolei dostarczany jest na przenośnik pochyły kłosami do przodu, co usprawnia podawanie, omłot i separację. Dodatkowo górny ślimak z palcami na całej szerokości pracy przeznaczony do zbioru wysokich upraw, np. rzepaku, zapewnia równomierne podawanie masy do środkowego bębna, który ma dwie prędkości i dwa położenia wysokości do różnych rodzajów upraw. Standardową prędkość zoptymalizowano do upraw wysokowydajnych, takich jak rzepak czy zboża, co pozwala zmniejszyć straty – nawet do 26% przy zbiorze rzepaku.

Technologia, która sprawdzi jakość ziarna

W układzie omłotu i separacji znajdują się czujniki strat ziarna na rotorze i koszu sitowym oraz kamery z pakietu Combine AdvisorTM na przenośniku czystego ziarna i powrocie niedomłotów. Dzięki tym technologiom kombajn automatycznie wprowadza zmiany ustawień omłotu i separacji ziarna, a poziom strat jest minimalizowany.

System analizy ziarna John Deere Grain Sensing (HarvestLab) zapewnia dane w czasie rzeczywistym na temat jakości upraw, podczas zbiorów, oczywiście przy zastosowaniu Operations Center i odbiornika StarFire. System, który może wykonać aż 4 000 pomiarów na sekundę jest zamontowany na przenośniku czystego ziarna kombajnu i wykorzystuje spektroskopię w zakresie bliskiej podczerwieni (NIR) do określania składników pokarmowych ziarna.

Zastosowanie nowoczesnych technologii pozwala w czasie rzeczywistym oceniać jakość zbieranego ziarna. To z kolei może mieć znaczenie pod kątem magazynowania, pomagając zakwalifikować określony zbiór do konkretnej grupy produktowej, np. jako zboże paszowe czy konsumpcyjne. Wykorzystywanie tego typu rozwiązań buduje świadomość rolnika i pozwala w odpowiedzialny sposób prowadzić biznes.

– Docelowo stanowi również bazę wiedzy jako uzupełnienie map plonów, dostarczając informacji umożliwiających lepsze zarządzanie składnikami pokarmowymi, wyboru techniki uprawy gleby, dobioru odmian a także sprzedaży i przechowywania plonów – podsumowuje Mateusz Janicki.